Bài giảng môn Tập làm văn Lớp 4 - Tuần 21: Cấu tạo bài văn miêu tả cây cối (Bản đẹp)

TẬP LÀM VĂN LỚP 4NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU ÝThực hành yêu cầu của giáo viên.Tập trung lắng nghe và chủ động ghi chép.Ngồi học ngay ngắn ở nơi có đủ ánh sáng.Chuẩn bị đầy đủ sách giáo khoa và dụng cụ học tập.1423Nêu cấu tạo của bài văn miêu tả đồ vật?Một bài văn miêu tả đồ vật gồm 3 phần:Mở bài : Giới thiệu đồ vật định tảThân bài: - tả bao quát - tả chi tiết (theo trình tự nhất định)Kết bài: Nêu cảm nghĩ hoặc tình cảm của người tả đối với đồ vật đó.1. Nói về vẻ đẹp của những loài hoa, loài cây mà em biếtI. NHẬN XÉT Bài 1: Đọc bài sau đây. Xác định các đoạn văn và nội dung của từng đoạn. Bãi ngô quê em ngày càng xanh tốt. Mới dạo nào những cây ngô còn lấm tấm như mạ non. Thế mà chỉ ít lâu sau, ngô đã thành cây rung rung trước gió và ánh nắng. Những lá ngô rộng dài, trổ ra mạnh mẽ, nõn nà. Trên ngọn, một thứ búp như kết bằng nhung và phấn vươn lên. Những đàn bướm trắng,bướm vàng bay đến, thoáng đỗ rồi bay đi. Núp trong cuống lá, những búp ngô non nhú lên và lớn dần. Mình có nhiều khía vàng vàng và những sợi tơ hung hung bọc trong làn áo mỏng óng ánh. Trời nắng chang chang, tiếng tu hú gần xa ran ran. Hoa ngô xơ xác như cỏ may. Lá ngô quắt lại rủ xuống. Những bắp ngô đã mập và chắc, chỉ còn chờ tay người đến bẻ mang về. 	Bãi ngô Đoạn 1: Bãi ngô quê em ngày càng xanh tốt. Mới dạo nào những cây ngô còn lấm tấm như mạ non. Thế mà chỉ ít lâu sau,ngô đã thành cây rung rung trước gió và ánh nắng. Những lá ngô rộng dài, trổ ra mạnh mẽ, nõn nà. Đoạn 2: Trên ngọn, một thứ búp như kết bằng nhung và phấn vươn lên. Những đàn bướm trắng,bướm vàng bay đến, thoáng đỗ rồi bay đi. Núp trong cuống lá, những búp ngô non nhú lên và lớn dần. Mình có nhiều khía vàng vàng và những sợi tơ hung hung bọc trong làn áo mỏng óng ánh.Đoạn 3: Trời nắng chang chang, tiếng tu hú gần xa ran ran. Hoa ngô xơ xác như cỏ may. Lá ngô quắt lại rủ xuống. Những bắp ngô đã mập và chắc, chỉ còn chờ tay người đến bẻ mang về. Đoạn 1: Bãi ngô quê em ngày càng xanh tốt. Mới dạo nào những cây ngô còn lấm tấm như mạ non. Thế mà chỉ ít lâu sau,ngô đã thành cây rung rung trước gió và ánh nắng. Những lá ngô rộng dài, trổ ra mạnh mẽ, nõn nà. Đoạn 2: Trên ngọn, một thứ búp như kết bằng nhung và phấn vươn lên. Những đàn bướm trắng,bướm vàng bay đến, thoáng đỗ rồi bay đi. Núp trong cuống lá, những búp ngô non nhú lên và lớn dần. Mình có nhiều khía vàng vàng và những sợi tơ hung hung bọc trong làn áo mỏng óng ánh.Đoạn 3: Trời nắng chang chang, tiếng tu hú gần xa ran ran. Hoa ngô xơ xác như cỏ may. Lá ngô quắt lại rủ xuống. Những bắp ngô đã mập và chắc, chỉ còn chờ tay người đến bẻ mang về. Giới thiệu bao quát về bãi ngô, tả cây ngô từ khi còn lấm tấm như mạ non đến lúc trưởng thành.Tả hoa và búp ngô non giai đoạn đơm hoa, kết trái.Tả hoa, lá và bắp ngô giai đoạn thu hoạch.Tả theo từng thời kì phát triển của cây (Trình tự thời gian)Tác giả tả cây ngô theo trình tự nào?2. Đọc lại bài Cây mai tứ quý (Tr 23). Trình tự miêu tả trong bài ấy có điểm gì khác bài Bãi ngô? Cây mai cao trên hai mét, dáng thanh, thân thẳng như thân trúc. Tán tròn tự nhiên xòe rộng ở phần gốc, thu dần thành một điểm ở đỉnh ngọn. Gốc lớn bằng bắp tay, cành vươn đều, nhánh nào cũng rắn chắc. Mai tứ quý nở bốn mùa. Cánh hoa vàng thẫm xếp thành ba lớp. Năm cánh dài đỏ tía như ức gà chọi, đỏ suốt từ đời hoa sang đời kết trái. Trái kết màu chín đậm, óng ánh như những hạt cườm đính trên tầng áo lá lúc nào cũng xum xuê một màu xanh chắc bền. Đứng bên cây ngắm hoa, xem lá, ta thầm cảm phục cái màu nhiệm của tạo vật trong sự hào phóng và lo xa: đã có mai vàng rực rỡ góp với muôn loài hoa ngày Tết, lại có mai tứ quý cần mẫn, thịnh vượng quanh năm.	 Theo NGUYỄN VŨ TIỀMCây mai tứ quý(1)(2)(3) Cây mai cao trên hai mét, dáng thanh, thân thẳng như thân trúc. Tán tròn tự nhiên xòe rộng ở phần gốc, thu dần thành một điểm ở đỉnh ngọn. Gốc lớn bằng bắp tay, cành vươn đều, nhánh nào cũng rắn chắc.(1)Chiều caoDáng TánNhánh Cành ThânGốcGiới thiệu, tả bao quát về cây mai. (chiều cao,dáng, thân, tán, gốc, cành, nhánh).Chiều caoDáng TánNhánh Cành ThânGốc Mai tứ quý nở bốn mùa. Cánh hoa vàng thẫm xếp thành ba lớp. Năm cánh dài đỏ tía như ức gà chọi, đỏ suốt từ đời hoa sang đời kết trái. Trái kết màu chín đậm, óng ánh như những hạt cườm đính trên tầng áo lá lúc nào cũng xum xuê một màu xanh chắc bền. (2)Cánh hoa Trái Tả cánh hoa, trái mai.(3) Đứng bên cây ngắm hoa, xem lá, ta thầm cảm phục cái màu nhiệm của tạo vật trong sự hào phóng và lo xa: đã có mai vàng rực rỡ góp với muôn loài hoa ngày Tết, lại có mai tứ quý cần mẫn, thịnh vượng quanh năm.Cảm nghĩ của tác giả.Chiều caoDáng TánNhánh Cành ThânGốcCánh hoa Trái Chiều caoDáng TánNhánh Cành ThânGốcCánh hoa Trái Tả từng bộ phận của cây(trình tự không gian) Bãi ngôCây mai tứ quýKết luậnTả bao quát về bãi ngô.Tả cây ngô trong từng giai đoạn phát triển.Tả bãi ngô trong giai đoạn thu hoạchTả bao quát cây mai.Tả từng bộ phận của cây maiCảm nghĩ của tác giả về cây mai.Mở bài:Thân bàiTả từng thời kì phát triển của câyTả từng bộ phận của câyKết bàiNêu lợi ích của câyẤn tượng đặc biệtTình cảm của người tả(tả từng bộ phận của cây)(tả từng thời kì phát triển của cây) Tả hoặc giới thiệu bao quát về cây3. Từ cấu tạo của hai bài văn trên, rút ra nhận xét về cấu tạo của một bài văn miêu tả cây cốiII. Ghi nhớ:Bài văn miêu tả cây cối thường gồm có ba phần:1. Mở bài: Tả hoặc giới thiệu bao quát về cây.2. Thân bài: Tả từng bộ phận của cây hoặc tả từng thời kì phát triển của cây.3. Kết bài: Có thể nêu lợi ích của cây, ấn tượng đặc biêt hoặc tình cảm của người tả với cây.LUYỆN TẬP1. Đọc bài văn sau và cho biết cây gạo được miêu tả theo trình tự nào?Cây gạo Cây gạo già mỗi năm lại trở lại tuổi xuân, cành nặng trĩu những hoa đỏ mọng và đầy tiếng chim hót. Chỉ cần một làn gió nhẹ hay một đôi chim mới đến là có ngay mấy bông hoa lìa cành. Những bông hoa rơi từ trên cao, đài hoa nặng chúi xuống, những cánh hoa đỏ rực quay tít như chong chóng nom thật đẹp. Hết mùa hoa, chim chóc cũng vãn. Cây gạo chấm dứt những ngày tưng bừng ồn ã, lại trở về với dáng vẻ xanh mát, trầm tư. Cây đứng im cao lớn, hiền lành, làm tiêu cho những con đò cập bến và cho những đứa con về thăm quê mẹ. Ngày tháng đi thật chậm mà cũng thật nhanh. Những bông hoa đỏ ngày nào đã trở thành những quả gạo múp míp, hai đầu thon vút như con thoi. Sợi bông trong quả đầy dần, căng lên; những mảnh vỏ tách ra cho các múi bông nở đều, chín như nồi cơm chín đội vung mà cười, trắng lóa. Cây gạo như treo rung rinh hàng ngàn nồi cơm gạo mới.	 Theo VŨ TÚ NAM(1)(2)(3) Cây gạo già mỗi năm lại trở lại tuổi xuân, cành nặng trĩu những hoa đỏ mọng và đầy tiếng chim hót. Chỉ cần một làn gió nhẹ hay nột đôi chim mới đến là có ngay mấy bông hoa lìa cành. Những bông hoa rơi từ trên cao, đài hoa nặng chúi xuống, những cánh hoa đỏ rực quay tít như chong chóng nom thật đẹp.(1)Tả bao quát cây gạo già mỗi khi vào mùa hoa hằng năm.(2) Hết mùa hoa, chim chóc cũng vãn. Cây gạo chấm dứt những ngày tưng bừng ồn ã, lại trở về với dáng vẻ xanh mát, trầm tư. Cây đứng im cao lớn, hiền lành, làm tiêu cho những con đò cập bến và cho những đứa con về thăm quê mẹ.Tả cây gạo già sau mùa hoa.(3) Ngày tháng đi thật chậm mà cũng thật nhanh. Những bông hoa đỏ ngày nào đã trở thành những quả gạo múp míp, hai đầu thon vút như con thoi. Sợi bông trong quả đầy dần, căng lên; những mảnh vỏ tách ra cho các múi bông nở đều, chín như nồi cơm chín đội vung mà cười, trắng lóa. Cây gạo như treo rung rinh hàng ngàn nồi cơm gạo mới.	Tả cây gạo khi quả gạo đã giàTrình tự thời gian(Từng thời kì phát triển của cây)Tả theo từng thời kì phát triển trong một năm: từ lúc ra hoa đến lúc kết quảBài cây gạo miêu tả theo trình tự nào?Bài 2: Lập dàn ý miêu tả một cây ăn quả quen thuộc theo một trong hai cách đã học:Tả lần lượt từng bộ phận của cây.Tả lần lượt từng thời kì phát triển của cây.Kể tên một số cây ăn quả mà em biết?Cây chuốiCây xoàiCây vảiCây nhãnCây ổiCây naCây bưởiCây dưa hấuCây cà chuaCây mítCây dứaCây khế	Dàn ý tả cây chuối (theo từng thời kì phát triển của cây)Mở bài: Cây chuối tiêu trồng ở góc vườn nhà bà ngoại em.Thân bài: Tả bao quát:	+ Cây chuối cao, to. Mọc cùng cả một bụi chuối xanh tốt.b)Tả từng bộ phận:	+Rễ bám sâu, tỏa rộng.	+Gốc hơi phình, to hơn phần thân.	+Thân xốp, nhẵn bóng, màu đỏ tía.	+Lá to và dài như cái quạt ba tiêu. 	+Buồng chuối dài, em đếm được hơn chục nải.	+Các nải chuối úp sát nhau, quả to làm cho cây nghiêng mình, trĩu xuống. Có quả đã ngả vàng.	+Chuối chín, hương thơm phảng phất, vị ngọt đậm đà.	+Chuối dễ trồng, ăn ngon. - Kết bài: Em thường giúp bà chăm sóc khóm chuối .Dặn dò- Học ghi nhớ (SGK Tiếng Việt tập 2, trang 31)- Tự lập dàn ý miêu tả cây ăn quả vào vở chụp gửi cho cô.- Chuẩn bị bài sau: Luyện tập quan sát cây cốiCấu tạo bài văn miêu tả cây cốiMở bài:Thân bàiTả từng thời kì phát triển của câyTả từng bộ phận của câyKết bàiNêu lợi ích của câyẤn tượng đặc biệtTình cảm của người tả Tả hoặc giới thiệu bao quát về cây