Bài giảng Tập làm văn Lớp 4 - Bài: Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật - Năm học 2022-2023 - Đặng Thị Xuân

 CẤU TẠO BÀI VĂN 
MIÊU TẢ ĐỒ VẬT KHỞI ĐỘNG Thế nào là miêu tả ?
 Miêu tả là vẽ lại bằng lời những đặc điểm 
nổi bật của cảnh, của người, của vật để giúp 
người nghe, người đọc hình dung được các đối 
tượng ấy. Thứ sáu, ngày 21 tháng 1 năm 2022
 Tập làm văn
 Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật
I.Nhận xét
1. Đọc bài văn sau và trả lời câu hỏi:
 Cái cối tân Cái cối tân
 Cái cối xinh xinh xuất hiện như một giấc mộng, ngồi chễm chệ giữa gian nhà trống.
 U gọi nó là cái cối tân. Cái vành, cái áo đều làm bằng nan tre. Hai cái tai nó bằng tre già màu nâu. 
Mỗi tai có một cái lỗ tròn xoe. Lúc nào, tai cũng tỉnh táo để nghe ngóng. Cối có hai hàm răng bằng gỗ dẻ. U 
gọi là dăm. Răng nó nhiều, ken vào nhau. Vậy nên, người ta nói “chật như nêm cối”. Nói đến cối lại phải nói 
đến cần. Cái cần dài bằng tre đực vàng óng. Đầu cần là củ tre, có cái chốt. Cái chốt bằng tre mà rắn như 
đanh, móc vào tai cối. Từ chỗ tay cầm có cái thừng buộc vào xà nhà. Đẩy đi kéo lại cối kêu ù ù.
 Chọn được ngày lành tháng tốt, u đong một gánh thóc vàng ươm về. Đổ vào lòng cối, u xay thử. Từ 
xung quang cối, gạo lẫn trấu chảy xuống vành rào rào như mưa. U vốc ra một nắm, tải ra, thổi phù phù. Cả 
vốc gạo chỉ lỏi vài hạt thóc. U gật đầu nói: “Cối tuy mới, chửa thuần nhưng mà nó xay được thế này là nhất 
đấy!” Cứ thế ngày lại ngày qua, đêm đêm tôi xay lúa với u. Đêm đêm tiếng cối ù ù vui cả xóm...
 Cái cối xay cũng như những đồ dùng đã sống cùng tôi – cái võng đay, cái chiếu manh, cái mâm gỗ, 
cái giỏ cua, cái chạn bát, cái giường nứa - tất cả, tất cả chúng nó đều cất tiếng nói: “Chúng tôi được sống 
cùng với tuổi thơ anh. Chúng tôi hoàn toàn không muốn nhờ vả anh cái gì. Chúng tôi chỉ muốn theo dõi 
từng bước anh đi ”
 Theo Duy Khán Ngày xưa, cách đây hơn bốn chục năm, ở nông thôn chưa 
có điện, chưa có máy xay xát như hiện nay nên người ta dùng 
cối xay tre để xay lúa. Hiện nay, một số gia đình nông thôn ở 
miền Bắc và miền Trung vẫn còn chiếc cối xay bằng tre giống 
như thế này. Tập làm văn
 Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật
I.Nhận xét
1.Đọc bài văn và trả lời câu hỏi:
a) Bài văn tả cái gì? 
 Bài văn tả cái cối xay gạo bằng tre. I/ Nhận xét
 Bài văn được chia làm mấy đoạn?
 Bài văn được chia làm 4 đoạn.
 Đoạn 1: Cái cối xinh xinh . . . gian nhà trống. 
 Đoạn 2: U gọi nó là cái cối tân . . . cối kêu ù ù. 
 Đoạn 3: Chọn được ngày lành . . . vui cả xóm. 
 Đoạn 4: Cái cối xay . . .theo dõi từng bước anh đi. b) Tìm các phần mở bài, kết bài. Mỗi phần ấy nói lên đều gì ?
 Mở bài:(Đoạn 1) Cái cối xinh xinh xuất hiện như một giấc mộng, ngồi 
 chễm chệ giữa gian nhà trống. 
 Giới thiệu về cái cối xay.
 Kết bài: ( Đoạn 4) Cái cối xay cũng như những đồ dùng đã sống cùng tôi - 
 cái võng đay, cái chiếu manh, cái mâm gỗ, cái giỏ cua, cái chạn chén, cái 
 giường nứa,...-tất cả, tất cả chúng nó đều cất tiếng nói: “ Chúng tôi được sống 
 cùng với tuổi thơ anh. Chúng tôi hoàn toàn không muốn nhờ vả anh cái gì. 
 Chúng tôi chỉ muốn theo dõi từng bước anh đi...”
 Tình cảm của bạn nhỏ với các đồ dùng trong nhà. Phần mở bài dùng giới thiệu đồ vật được miêu tả. Phần kết bài 
 thường nói đến tình cảm, sự gắn bó thân thiết của người với đồ vật đó 
 hay ích lợi của đồ vật ấy.
c) Các phần mở bài, kết bài đó giống với những cách mở 
bài, kết bài nào đã học ?
® Giống kiểu mở bài trực tiếp và kết bài mở rộng 
 trong văn kể chuyện.
 Thế nào là mở bài trực tiếp?
Mở bài trực tiếp là giới thiệu ngay đồ vật sẽ tả là cái cối tân. 
 Thế nào là kết bài mở rộng?
 Kết bài mở rộng là bình luận thêm về đồ vật. d) Phần thân bài tả cái cối theo trình tự như thế nào ?
 Phần thân bài tả hình dáng cái cối theo trình tự từ bộ phận 
lớn đến bộ phận nhỏ, từ ngoài vào trong, từ phần chính đến 
phần phụ, cái vành, hai cái tai, hàng răng côi, cần cối, đầu 
cần, cái chốt, dây thừng buộc cần và tả công dụng của cái 
cối: dùng đẻ xay lúa, tiếng cối làm vui cả xóm. d) Phần thân bài tả cái cối theo trình tư ̣ như thế nào?
 Đoạn 1. bộ phận lớn bộ phận nhỏ
 ® Tả hình dáng cái cối. từtừ ngoàingoài vàovào trongtrong
 phần chính phần phụ
 cái vành cái áo
 haihai cáicái taitai lỗlỗ taitai 
 hàm răng cối dămdăm cốicối
 cần cối đầu cần cái chốt dây thừng d.d. PhầnPhần thânthân bàibài tảtả cáicái cốicối theotheo trìnhtrình tựtự nhưnhư thếthế nàonào ??
 Đoạn 2.
 ® TảTả côngcông dụngdụng củacủa cáicái cối.cối. d) Phần thân bài tả cái cối theo trình tự như thế nào ?
 Đoạn 2: ® Tả hình dáng cái cối. 
 bộ phận lớn bộ phận nhỏ
 từ ngoài vào trong
 phần chính phần phụ
Đoạn 3: ® Tả công dụng của cái cối. 9. dây thừng
 6. cần cối
 8. cái chốt
7. đầu cần 3. cái tai
 4. lỗ tai
 2. cái áo
5. hàm răng
 1. cái vành Để miêu tả cái cối tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật 
nào ?
 Những hình ảnh so sánh
 - Chật như nêm cối.
 - Cái chốt bằng tre mà rắn như đanh.
 Những hình ảnh nhân hóa
 - Tai cũng tỉnh táo để nghe ngóng.
 - Tất cả chúng nó đều cất tiếng nói. Trong khi miêu tả cái cối, tác giả đã dùng những hình ảnh so 
sánh nhân hóa thật xinh động: chật như nêm cối, cái chốt bằng 
tre mà rắn như đanh, cái tai tỉnh táo để nghe ngóng, cái cối xay, 
cái võng đay, cái chiếu manh, cá mâm gỗ, cái giỏ cua, cái chạn bát, 
giường nứa, tất cả, tất cả chúng nó đều cất tiếng nói Tác giả 
đã quan sát cái cối xay gạo bằng tre rất tỷ mỷ, tinh tế bằng nhiều 
giác quan. Nhờ sự quan sát tỉ mỉ, tinh tế ấy với cách sử dụng linh 
hoạt các biện pháp tu từ so sánh và nhân hóa trong bài làm cho 
bài văn miêu tả cái cối xay gạo chân thực mà sinh động. Tập làm văn
 Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật
 Tả bao quát đồ vật và tả 
Thân các đặc điểm của cái cối.
 bài
 Tả công dụng của cái cối. Tập làm văn
 Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật
I.Nhận xét
 Bài: Cái cối tân
 Mở bài( Đoạn 1) - Giới thiệu ngay đồ vật được miêu tả là cái cối. (Mở bài 
 trực tiếp)
 Thân bài( Đoạn 2) - Tả đặc điểm hình dáng cái cối.
 ( Đoạn 3) - Tả công dụng của cái cối.
 Kết bài( Đoạn 4) - Nêu phần kết bài có bình luận thêm về tình cảm của 
 bạn nhỏ với các đồ dùng trong nhà. (Kết bài mở rộng) T
 Tập làm văn
 Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật
2. Theo em, khi tả một đồ vật, ta cần tả những gì ?
 Tả bao quát toàn bộ đồ vật.
Khi miêu tả Tả những bộ phận có đặc điểm nổi bật.
 Thể hiện tình cảm với đồ vật.