Bài giảng Tập làm văn Lớp 4 - Bài: Cấu tạo bài văn miêu tả cây cối - Năm học 2021-2022 - Nguyễn Thị Loan

 Thứ 4, ngày 12 tháng 1 năm 2022
 Tập làm văn
 Khởi động Nêu cấu tạo của bài văn miêu tả đồ vật?
Một bài văn miêu tả đồ vật gồm 3 phần:
Mở bài : Giới thiệu đồ vật định tả
Thân bài: - Tả bao quát
 - Tả chi tiết (theo trình tự nhất định)
Kết bài: Nêu cảm nghĩ hoặc tình cảm của 
người tả đối với đồ vật đó. Thứ 4, ngày 12 tháng 1 năm 2022
 Tập làm văn
 Tiết 40: Cấu tạo bài văn miêu tả cây cối
KHÁM PHÁ I. NhËn xÐt
 Bài 1: Đäc bµi sau ®©y. X¸c ®Þnh c¸c ®o¹n văn vµ 
néi dung cña tõng ®o¹n. Bãi ngô
 Bãi ngô quê em ngày càng xanh tốt. Mới dạo nào những cây ngô 
còn lấm tấm như mạ non. Thế mà chỉ ít lâu sau, ngô đã thành cây 
rung rung trước gió và ánh nắng. Những lá ngô rộng dài, trổ ra 
mạnh mẽ, nõn nà.
 Trên ngọn, một thứ búp như kết bằng nhung và phấn vươn lên. 
Những đàn bướm trắng,bướm vàng bay đến, thoáng đỗ rồi bay đi. 
Núp trong cuống lá, những búp ngô non nhú lên và lớn dần. Mình có 
nhiều khía vàng vàng và những sợi tơ hung hung bọc trong làn áo 
mỏng óng ánh.
Trời nắng chang chang, tiếng tu hú gần xa ran ran. Hoa ngô xơ xác 
như cỏ may. Lá ngô quắt lại rủ xuống. Những bắp ngô đã mập và 
chắc, chỉ còn chờ tay người đến bẻ mang về. 
 Nguyên Hồng Đoạn 1: Bãi ngô quê em ngày càng 
xanh tốt. Mới dạo nào những cây ngô 
còn lấm tấm như mạ non. Thế mà chỉ 
ít lâu sau,ngô đã thành cây rung rung 
trước gió và ánh nắng. Những lá ngô 
rộng dài, trổ ra mạnh mẽ, nõn nà.
 Đoạn 2: Trên ngọn, một thứ búp như 
kết bằng nhung và phấn vươn lên. 
Những đàn bướm trắng,bướm vàng 
bay đến, thoáng đỗ rồi bay đi. Núp 
trong cuống lá, những búp ngô non 
nhú lên và lớn dần. Mình có nhiều 
khía vàng vàng và những sợi tơ hung 
hung bọc trong làn áo mỏng óng ánh.
Đoạn 3: Trời nắng chang chang, tiếng tu 
hú gần xa ran ran. Hoa ngô xơ xác như 
cỏ may. Lá ngô quắt lại rủ xuống. 
Những bắp ngô đã mập và chắc, chỉ còn 
chờ tay người đến bẻ mang về. Đoạn 1: Bãi ngô quê em ngày càng xanh tốt. Mới dạo Giới thiệu bao quát về bãi 
nào những cây ngô còn lấm tấm như mạ non. Thế mà chỉ ngô, tả cây ngô từ khi còn 
ít lâu sau,ngô đã thành cây rung rung trước gió và ánh lấm tấm như mạ non đến 
nắng. Những lá ngô rộng dài, trổ ra mạnh mẽ, nõn nà. lúc trưởng thành.
 Đoạn 2: Trên ngọn, một thứ búp như kết bằng nhung 
 và phấn vươn lên. Những đàn bướm trắng,bướm Tả hoa và búp ngô non 
 vàng bay đến, thoáng đỗ rồi bay đi. Núp trong cuống giai đoạn đơm hoa, kết 
 lá, những búp ngô non nhú lên và lớn dần. Mình có trái.
 nhiều khía vàng vàng và những sợi tơ hung hung bọc 
 trong làn áo mỏng óng ánh.
Đoạn 3: Trời nắng chang chang, tiếng tu hú gần xa ran Tả hoa, lá và bắp ngô 
ran. Hoa ngô xơ xác như cỏ may. Lá ngô quắt lại rủ giai đoạn thu hoạch.
xuống. Những bắp ngô đã mập và chắc, chỉ còn chờ 
tay người đến bẻ mang về. Tác giả tả cây ngô theo 
 trình tự nào?
Tả từng thời kỳ phát triển của cây. I. Nhận xét
Bài 2: Đọc lại bài Cây mai tứ quý ( sách Tiếng 
Việt 4, tập 2, trang 23). Trình tự miêu tả trong 
bài ấy có điểm gì khác Bãi ngô?
 Cây mai tứ quý
 Cây mai cao trên hai mét, dáng thanh, thân thẳng như thân trúc. 
Tán tròn tự nhiên xòe rộng ở phần gốc, thu dần thành một điểm ở 
đỉnh ngọn. Gốc lớn bằng bắp tay, cành vươn đều, nhánh nào cũng 
rắn chắc.
 Mai tứ quý nở bốn mùa. Cánh hoa vàng thẫm xếp thành ba lớp. 
Năm cánh dài đỏ tía như ức gà chọi, đỏ suốt từ đời hoa sang đời kết 
trái. Trái kết màu chín đậm, óng ánh như những hạt cườm đính 
trên tầng áo lá lúc nào cũng xum xuê một màu xanh chắc bền. 
 Đứng bên cây ngắm hoa, xem lá, ta thầm cảm phục cái màu 
nhiệm của tạo vật trong sự hào phóng và lo xa: đã có mai vàng rực 
rỡ góp với muôn loài hoa ngày Tết, lại có mai tứ quý cần mẫn, thịnh 
vượng quanh năm. Theo NGUYỄN VŨ TIỀM Đoạn 1: Cây mai cao trên hai mét, dáng 
 thanh,thân thẳng như thân trúc. Tán tròn tự 
 nhiên xòe rộng ở phần gốc, thu dần thành một 
 điểm ở đỉnh ngọn. Gốc lớn bằng bắp tay,cành 
 vươn đều, nhánh nào cũng rắn chắc.
 Đoạn 2: Mai tứ quý nở bốn mùa. Cánh hoa vàng 
 thẫm xếp thành ba lớp. Năm cánh dài đỏ tía 
 như ức gà chọi, đỏ suốt từ đời hoa sang đời kết 
 trái. Trái kết màu chín đậm, óng ánh như 
 những hạt cườm đính trên tầng áo lá lúc nào 
 cũng xum xuê một màu xanh chắc bền. 
Đoạn 3: Đứng bên cây ngắm hoa, xem lá, ta 
thầm cảm phục cái màu nhiệm của tạo vật trong 
sự hào phóng và lo xa: đã có mai vàng rực rỡ 
góp với muôn loài hoa ngày Tết, lại có mai tứ 
quý cần mẫn, thịnh vượng quanh năm. Đoạn 1: Cây mai cao trên hai mét, dáng Giới thiệu bao quát về 
 thanh,thân thẳng như thân trúc. Tán tròn tự nhiên cây mai( chiều cao,dáng, 
 xòe rộng ở phần gốc, thu dần thành một điểm ở thân, tán, gốc, cành, 
 đỉnh ngọn. Gốc lớn bằng bắp tay,cành vươn đều, nhánh).
 nhánh nào cũng rắn chắc.
Đoạn 2: Mai tứ quý nở bốn mùa. Cánh hoa vàng thẫm 
xếp thành ba lớp. Năm cánh dài đỏ tía như ức gà chọi, Tả kĩ về cánh hoa 
đỏ suốt từ đời hoa sang đời kết trái. Trái kết màu chín và quả mai.
đậm, óng ánh như những hạt cườm đính trên tầng áo 
lá lúc nào cũng xum xuê một màu xanh chắc bền. 
 Đoạn 3: Đứng trên cây ngắm hoa, xem lá, ta thầm 
 cảm phục cái màu nhiệm của tạo vật trong sự hào Cảm nghĩ của 
 phóng và lo xa: đã có mai vàng rực rỡ góp với muôn người miêu tả.
 loài hoa ngày Tết, lại có mai tứ quý cần mẫn, thịnh 
 vượng quanh năm. Trình tự miêu tả của bài: Cây mai tứ quý có gì khác so 
 với bài Bãi ngô?
 Bãi ngô Cây mai tứ quý
 (Tả từng thời kì phát triển của cây) (Tả từng bộ phận của cây)
Đoạn 1 Giới thiệu bao quát bãi ngô. Tả cây ngô Giới thiệu bao quát về cây mai 
(Mở bài) từ lúc còn non đến khi xanh tốt. (chiều cao,dáng, thân, tán, gốc, 
 cành, nhánh).
Đoạn 2 Tả hoa và búp ngô non giai đoạn đơm Đi sâu tả cánh hoa và trái cây.
(Thân bài) hoa kết trái.
Đoạn 3: Tả hoa, lá và bắp ngô giai đoạn thu Nêu cảm nghĩ của người miêu 
(Kết bài) hoạch được. tả.
Từ cấu tạo của hai bài văn trên, rút ra nhận xét về cấu tạo của một bài văn 
miêu tả cây cối. II. Ghi nhớ:
Bài văn miêu tả cây cối thường gồm có ba phần:
1. Mở bài: Tả hoặc giới thiệu bao quát về cây.
2. Thân bài: Tả từng bộ phận của cây hoặc tả từng thời 
kì phát triển của cây.
3. Kết bài: Có thể nêu lợi ích của cây, ấn tượng đặc biêt 
hoặc tình cảm của người tả với cây. III.THỰC HÀNH 
 Bài 1: Đọc bài văn sau và cho biết cây gạo được miêu tả theo trình tự 
 nào? Cây gạo
 Cây gạo già mỗi năm lại trở lại tuổi xuân, cành nặng trĩu những hoa đỏ mọng và đầy tiếng 
 chim hót. Chỉ cần một làn gió nhẹ hay nột đôi chim mới đến là có ngay mấy bông hoa lìa 
 cành. Những bông hoa rơi từ trên cao, đài hoa nặng chúi xuống, những cánh hoa đỏ rực 
 quay tít như chong chóng nom thật đẹp.
 Hết mùa hoa, chim chóc cũng vãn. Cây gạo chấm dứt những ngày tưng bừng ồn ã, lại trở 
về với dáng vẻ xanh mát, trầm tư. Cây đứng im cao lớn, hiền lành, làm tiêu cho những con 
đò cập bến và cho những đứa con về thăm quê mẹ.
 Ngày tháng đi thật chậm mà cũng thật nhanh. Những bông hoa đỏ ngày nào đã trở thành 
những quả gạo múp míp, hai đầu thon vút như con thoi. Sợi bông trong quả đầy dần, căng 
lên; những mảnh vỏ tách ra cho các múi bông nở đều, chín như nồi cơm chín đội vung mà 
cười, trắng lóa. Cây gạo như treo rung rinh hàng ngàn nồi cơm gạo mới.
 Theo VŨ TÚ NAM Đoạn 1: Cây gạo già mỗi năm lại trở lại tuổi xuân, cành 
 nặng trĩu những hoa đỏ mọng và đầy tiếng chim hót. Chỉ 
 cần một làn gió nhẹ hay một đôi chim mới đến là có ngay 
 mấy bông hoa lìa cành. Những bông hoa rơi từ trên cao, đài 
 hoa nặng chúi xuống, những cánh hoa đỏ rực quay tít như 
 chong chóng nom thật đẹp.
Đoạn 2: Hết mùa hoa, chim chóc cũng vãn. Cây gạo 
chấm dứt những ngày tưng bừng ồn ã, lại trở về với 
dáng vẻ xanh mát, trầm tư. Cây đứng im cao lớn, 
hiền lành, làm tiêu cho những con đò cập bến và cho 
những đứa con về thăm quê mẹ.
Đoạn 3: Ngày tháng đi thật chậm mà cũng thật 
nhanh. Những bông hoa đỏ ngày nào đã trở thành 
những quả gạo múp míp, hai đầu thon vút như con 
thoi. Sợi bông trong quả đầy dần, căng lên; những 
mảnh vỏ tách ra cho các múi bông nở đều, chín như 
nồi cơm chín đội vung mà cười, trắng lóa. Cây gạo 
như treo rung rinh hàng ngàn nồi cơm gạo mới. Đoạn 1: Cây gạo già mỗi năm lại trở lại tuổi xuân, cành nặng 
 Mở bài: Tả bao quát 
 trĩu những hoa đỏ mọng và đầy tiếng chim hót. Chỉ cần một 
 cây gạo già 
 làn gió nhẹ hay nột đôi chim mới đến là có ngay mấy bông hoa mỗi khi 
 lìa cành. Những bông hoa rơi từ trên cao, đài hoa nặng chúi bước vào mùa hoa.
 xuống, những cánh hoa đỏ rực quay tít như chong chóng nom 
 thật đẹp.
Đoạn 2: Hết mùa hoa, chim chóc cũng vãn. Cây gạo chấm 
 Thân bài: Tả cây gạo 
dứt những ngày tưng bừng ồn ã, lại trở về với dáng vẻ xanh 
 già sau mùa hoa.
mát, trầm tư. Cây đứng im cao lớn, hiền lành, làm tiêu cho 
những con đò cập bến và cho những đứa con về thăm quê mẹ.
Đoạn 3: Ngày tháng đi thật chậm mà cũng thật nhanh. Những 
bông hoa đỏ ngày nào đã trở thành những quả gạo múp míp, Kết bài: Tả cây gạo 
hai đầu thon vút như con thoi. Sợi bông trong quả đầy dần, khi tạo quả.
căng lên; những mảnh vỏ tách ra cho các múi bông nở đều, 
chín như nồi cơm chín đội vung mà cười, trắng lóa. Cây gạo 
như treo rung rinh hàng ngàn nồi cơm gạo mới. Bài cây gạo miêu tả theo trình tự nào?
Tả theo từng thời kì phát triển trong một năm: từ lúc ra hoa 
đến lúc kết quả
Bài 2: Lập dàn ý miêu tả một cây ăn quả quen thuộc theo một 
 trong hai cách đã học:
a) Tả lần lượt từng bộ phận của cây.
b) Tả lần lượt từng thời kì phát triển của cây.
 Kể tên một số cây ăn 
 quả mà em biết? Cây đu đủ Cây dừa
Cây mít Cây bưởi