Bài giảng Luyện từ và câu Lớp 4 - Tuần 2, Bài: Dấu hai chấm - Năm học 2022-2023 - Lê Thị Hồng Hạnh

 Thứ 5 ngày 15 tháng 9 năm 2022
 Luyện từ và câu
Em hãy tìm các từ ngữ thể hiện lòng nhân hậu, 
tình cảm yêu thương đồng loại.
Lòng thương người, lòng nhân ái, lòng vị tha, tình 
thân ái, tình thương mến, yêu quý, xót thương, đau 
xót, xót xa, tha thứ, độ lượng, bao dung, thương cảm, 
đồng cảm Thứ 5 ngày 15 tháng 9 năm 2022
 Luyện từ và câu
 Dấu hai chấm I. NHẬN XÉT
 Trong các câu văn, câu thơ sau đây, dấu hai chấm có tác dụng gì?
 a. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là 
 làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào 
 ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.” Nguyện vọng đó chi phối 
 mọi ý nghĩ và hành động trong suốt cuộc đời của Người.
 Theo Trường Chinh
 b. Tôi xòe cả hai càng ra, bảo Nhà Trò:
 - Em đừng sợ. Hãy trở về cùng với tôi đây.
 Tô Hoài
 c. Bà thương không muốn bán
 Bèn thả vào trong chum.
 Rồi bà lại đi làm
 Đến khi về thấy lạ:
 Sân nhà sao sạch quá
 Đàn lợn đã được ăn
 Cơm nước nấu tinh tươm
 Vườn rau tươi sạch cỏ.
 Phan Thị Thanh Nhàn Trong các câu văn, câu thơ sau đây, dấu hai chấm có tác dụng gì?
 Câu văn Tác dụng của dấu hai chấm
a. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : “Tôi chỉ có một Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời nói 
sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao của Bác Hồ (kết hợp với dấu ngoặc 
cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được kép)
hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, 
áo mặc, ai cũng được học hành.”
b. Tôi xòe cả hai càng ra, bảo Nhà Trò : Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời nói 
 - Em đừng sợ. Hãy trở về cùng với tôi đây. của Dế Mèn (kết hợp với dấu gạch 
 đầu dòng)
c. Bà thương không muốn bán
 Bèn thả vào trong chum. Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời giải 
 Rồi bà lại đi làm thích cho bộ phận đứng trước (liệt kê 
 Đến khi về thấy lạ : những điều kì lạ mà bà cụ nhận thấy 
 Sân nhà sao sạch quá khi về nhà)
 Đàn lợn đã được ăn
 Cơm nước nấu tinh tươm
 Vườn rau tươi sạch cỏ. 1. Dấu hai chấm báo hiệu bộ phận 
câu đứng sau nó là lời nói của một 
nhân vật hoặc là lời giải thích cho 
bộ phận đứng trước.
2. Khi báo hiệu lời nói của nhân 
vật, dấu hai chấm được dùng phối 
hợp với dấu ngoặc kép hay dấu 
gạch đầu dòng. II. LUYỆN TẬP
 1. Trong các câu sau, mỗi dấu hai chấm có tác dụng gì?
 a. Tôi thở dài:
 - Còn đứa bị điểm không, nó tả thế nào?
 - Nó không tả, không viết gì hết. Nó nộp giấy trắng cho cô. Hôm 
 trả bài, cô giận lắm. Cô hỏi: “Sao trò không chịu làm bài?”
 Theo NGUYỄN QUANG SÁNG
 b. Dưới tầm cánh chú chuồn chuồn bây giờ là luỹ tre xanh rì rào trong 
 gió, là bờ ao với những khóm khoai nước rung rinh. Rồi những cảnh 
 tuyệt đẹp của đất nước hiện ra: cánh đồng với những đàn trâu thung 
 thăng gặm cỏ; dòng sông với những đoàn thuyền ngược xuôi.
 Theo NGUYỄN THẾ HỘI II. LUYỆN TẬP
 1. Trong các câu sau, mỗi dấu hai chấm có tác dụng gì?
 Câu văn Tác dụng của dấu hai chấm
 Báo hiệu bộ phận đứng sau là 
Tôi thở dài :
 lời nói của nhân vật “tôi” 
- Còn đứa bị điểm không, nó tả thế 
 (phối hợp với dấu gạch đầu 
nào?
 dòng)
 Báo hiệu bộ phận đứng sau là 
Cô hỏi: “Sao trò không chịu làm bài?” câu hỏi của cô giáo (phối hợp 
 với dấu ngoặc kép)
Rồi những cảnh tuyệt đẹp của đất Báo hiệu bộ phận đứng sau là 
nước hiện ra : cánh đồng với những lời giải thích cho bộ phận 
đàn trâu thung thăng gặm cỏ; dòng đứng trước (những cảnh gì là 
sông với những đoàn thuyền ngược cảnh tuyệt đẹp của đất nước)
xuôi. 2. Ghép từng ô bên trái với ô nêu đúng tác dụng của dấu hai chấm ở 
 bên phải:
1. Người con gái vẫn còn sống mãi 
 a. Báo hiệu bộ phận 
trong bài hát ngợi ca như một kỉ 
 đứng sau là lời thoại của 
niệm rưng rưng: “Mùa hoa lê-ki-ma 
 nhân vật
nở, quê ta miền Đất Đỏ”. 
2. Vùng Hòn với đủ những vòm lá b. Báo hiệu bộ phận 
của đủ các loại cây trái: mít, dừa, đứng sau là lời trích 
mãng cầu, măng cụt, dẫn
3. Mai hỏi Đào: c. Báo hiệu bộ phận 
- Ước mơ lớn nhất của cậu là gì? đứng sau là lời giải 
 thích cho bộ phận đứng 
 trước
4. Đến giờ chơi, học trò ngạc nhiên d. Báo hiệu sự liệt kê
nhìn trông: hoa nở lúc nào mà bất 
ngờ dữ vậy! 3. Ghép từng ô bên trái với ô thích hợp ở bên phải để tạo thành 4 câu:
1. Những loài hoa là chiếc đèn tín 
 a. hè đến rồi!
hiệu báo mùa hè sang:
 b. than của rơm nếp, 
2. Rồi hòa nhịp với vầng mặt trời 
 than của cói chiếu và 
chói lọi, màu phượng mạnh mẽ kêu 
 than của lá tre mùa thu 
vang:
 rụng lá.
3. Màu đen không pha bằng thuốc c. cả cái cây rợp bóng 
mà luyện bằng bột than của những và cả bà cụ múc nước 
chất liệu gợi nhắc tha thiết đến chè này đều lành và tốt 
đồng quê đất nước: cả. 
4. Có một điều dễ hiểu nhất mà ai d. hoa phượng, hoa gạo, 
cũng phải thấy ngay: hoa bằng lăng 4. Viết một đoạn văn theo truyện Nàng tiên ốc, trong đó có 
 ít nhất hai lần dùng dấu hai chấm:
 - Một lần, dấu hai chấm dùng để giải thích.
 - Một lần, dấu hai chấm dùng để dẫn lời nhân vật. 
Ví dụ: 
Bà lão nhẹ nhàng bước nhanh đến chum nước cầm chiếc vỏ ốc lên và 
đập vỡ.
Nàng tiên ốc giật mình, định chạy nhanh đến chum nước nhưng đã 
muộn: chiếc vỏ ốc xanh biêng biếc đã vỡ. Bà lão ôm lấy nàng dịu 
dàng nói :
- Con hãy ở đây với mẹ!
àDấu hai chấm đầu báo hiệu bộ phận đứng sau là lời giải thích 
 cho bộ phận đứng trước “đã muộn”.
àDấu hai chấm sau (phối hợp với dấu gạch đầu dòng) báo hiệu bộ 
 phận đứng sau là lời bà lão nói với nàng tiên ốc. Bà lão nhẹ nhàng bước nhanh đến chum nước cầm chiếc vỏ ốc lên và 
đập vỡ.
 Nàng tiên ốc giật mình, định chạy nhanh đến chum nước nhưng đã 
muộn: chiếc vỏ ốc xanh biêng biếc đã vỡ. Bà lão ôm lấy nàng dịu dàng 
nói :
 - Con hãy ở đây với mẹ!
 Một hôm bà đi làm như mọi: Nhưng giữa đường bà quay về nấp 
 sau cánh cửa . Bà bỗng thấy từ trong chum nước một nàng tiên bước ra. 
 Bà rón rén lại chum nước và đập vỡ vỏ ốc. Thấy động nàng tiên quay 
 lại định chui vào nhưng vỏ ốc đã vỡ. Bà ôm chầm lấy nàng và nói:
 - Con hãy ở đây với mẹ! Thứ 5 ngày 15 tháng 9 năm 2022
 Luyện từ và câu
 Dấu hai chấm
Bài 2. 
Bà lão nhẹ nhàng bước nhanh đến chum nước 
cầm chiếc vỏ ốc lên và đập vỡ.
Nàng tiên ốc giật mình, định chạy nhanh đến 
chum nước nhưng đã muộn: chiếc vỏ ốc xanh 
biêng biếc đã vỡ. Bà lão ôm lấy nàng dịu dàng 
nói :
- Con hãy ở đây với mẹ!